لغات انگلیسی ای که ریشه فارسی دارند

همانطور که در پست های قبلی برای شما گفتیم بسیاری از زبان های پرکاربرد دنیا امروزه زیر مجموعه ی خانواده ی هند و اروپایی هستند که بسیاری از این زبان ها که امروزه ما آن ها را در زبان های مختلف شبیه به هم می دانیم به این دلیل است که از یک خانواده ی زبانی نشات گرفته اند. زبان فارسی و انگلیسی نیز هر دو یکی از شاخه های این ریشه ی زبانی هستند که قرابت های زبانی این دو با یکدیگر خیلی هم کم نیستند! به عنوان مثال ما در سه زبان آلمانی ، انگلیسی و فارسی برای بیان مادر از لغات Mutter (آلمانی) Mother (انگلیسی) و مادر در فارسی استفاده می کنیم. که تنها به نگاهی کوتاه متوجه می شوید این لغات تا چه حدی به یکدیگر شبیه هستند.  

در سال های اخیر و با گسترش استفاه از زبان انگلیسی در فضای مجازی و زندگی روزمره بسیاری از لغات انگلیسی وارد زبان فارسی شدند ولی این جابجایی لغات همیشه به این صورت نبوده است پیش از قرن 19 میلادی این زبان انگلیسی بوده است که لغات اصلی خود را از زبان فارسی وام گرفته و آن ها را وارد دامنه لغات خود کرده است. در این مقاله ما به بررسی لغاتی می پردازیم که از زبان فارسی وارد  زبان انگلیسی شده است و شاید زبان آموزان فارسی زبان از این موضوع با خبر نباشند.  

از قرن 19 تا پیش از روی کار آمدن خاندان پهلوی کشور ایران برای بسیاری از مسافران اروپایی سفر به ایران غیر ممکن بود از این تاثیر ادبی و زبان شناسی این دو زبان بر روی یکدیگر نیز تا حد زیادی از بین رفت. ولی با گسترش تعاملات کشورهای انگلیسی زبان با کشور ایران زبان فارسی و انگلیسی نیز بر روی یکدیگر تاثیر متقابل گذاشتند.  

Lemon

تقریبا 600 سال پیش بود که برای اولین بار لیمو ترش از طریق بازرگان های اروپایی وارد اروپا شد و از آن پس بود که اروپایی ها به منظور طعم دار کردن غذاهای خود از این میوه ی خوشمزه استفاه کردند ولی از آنجایی که این میوه برای اروپایی ها یک میوه ی تازه بود وارد کننده های آن تصمیم گرفتند از خود لغت فارسی برای معرفی آن استفاه کنند از این رو است که در سرتاسر اروپا برای این لغت همان lemon استفاده می شود.  

Spinach

آیا ملوان زبل می دانست قدرت جادویی خود ، از سبزیجات ایرانی نشات می گیرد؟ بله همانطور که حدس می زنید اسفناج که در فرهنگ فارسی و ایرانی جایگاه ویژه ای دارد از طریق جاده ی ابریشم و تجار چینی وارد سرزمین های دیگر شد از آنجایی که مانند بسیاری از سبزیجات و میوه های دیگر اروپایی ها برای این لغت نیز جایگزینی نداشتند تصمیم گرفتند با تغییر تلفظ آن از همان لغت برای معرفی این سبزیجات استفاده کنند.  

Pistachio

به جرات می توان گفت یکی از قدیمی ترین لغاتی که از فارسی وارد انگلیسی شده است ، نوشته های رومی نشان می دهند اولین باراین لغت 1500 سال پیش در این سرزمین های به کار برده شده است ولی تلفظ آن با مرور زمان و به دلیل پویایی زبان تغییر یافته است.  

با وجود اینکه آمریکایی ها از سال 1880 بود که با پسته آشنا شدند ولی امروزه بعد از ایران بزرگترین تولید کننده ی پسته در جهان به حساب می آیند. که این نشان می دهد آمریکایی ها نه تنها طعم غذاهای ایران را می پسندند بلکه از بکاربردن لغات فارسی نیز لذت می برند.  

Sugar

هنگامی که اسکندر برای اولین بار به سرزمین ایران حمله کرد متوجه شده که در شرق ایران ، مردمان می توانند بدون استفاده از زنبور عسل مصنوعی تولید کنند! سربازان اسکندر از فناوری ایرانی ها استفاده کردند ولی با ظهور اشکانیان این سربازان نیز کشته شدند و فرمول تولید شکر به خارج از ایران منتقل نشد تا اینکه در سال 651 میلادی اعراب به سمت ایران حجوم آوردند و با تصرف ایران فرمول تولید شکر را نیز با خود به شام و سپس به آندلوس بردند تا آن را به تولید انبوه برسانند. اما لغت Sugar ابتدا وارد زبان فرانسوی شده و سپس با کمی تغییر وارد زبان انگلیسی شده است به همین دلیل است که در تلفظ و املاء آن تغییرات به وجود آمده است.  

Caravan & Van

در زمان های گذشته که پلیسی در دنیا نبود مردم برای اینکه بتوانند از یکدیگر محافظت کنند به صورت دست جمعی و گروهی سفر می کردند ، ایرانی ها به این گروه ها کاروان می گفتند ، امروزه کاربرد این لغت تا حد زیادی تغییر کرده است به حدی که فارسی زبانان نیز از این لغت برای معرفی ماشین های خاص استفاده می کنند.  

Paradise

شاید کسانی که برای اولین بار کتاب بهشت گم شده ی جان میلتون را برای اولین مرتبه مطالعه می کنند لغت Paradise برای آن ها جالب باشد. در زبان فارسی پردیس به بهترین و زیباترین بخش بهشت گفته می شود. این لغت اولین بار در متون ادبی و به صورت  “paradeaza” /pɑɹɑ'-dæ'əzɑː/ که نزدیک به لهجه ی فارسی آن زمان بود دیده شد پس از وارد شدن این لغت به زبان انگلیسی میانی به دلیل سخت بودن تلفظ فارسی و لاتین آن انگلیسی ها تلفظ آن را کمی تغییر دادند و تلفظ امروزی آن را جایگزین کردند.  

Bulbul

فارسی زبانان بر این باور هستند بلبل قادر است 1000 نغمه را در زمان های مختلف بسراید از آن رو آن را هزار آواز یا بلبل می خوانند در زبان انگلیسی به دلیل اینکه این پرنده برای اولین بار توسط تجار اروپایی دیده شد به همان صورت نیز وارد زبان انگلیسی شد ولی کاربرد آن به مرور زمان تغییر کرد در زبان انگلیسی به یک پرنده بلبل گفته نمی شود به شاخه ای پرندگان کوچک گفته می شوند به بلبل فارسی بخشی از این شاخه است. بلبل در انگلیسی در اصل nightingale است.  

Pyjamas or Pajamas

شاید برای زبان آموزان فارسی زبان جالب باشد که در زبان انگلیسی نیز مانند فارسی به لباس های راحتی شب ها برای خوابیدن می پوشند پیجامه گفته می شود ولی این لغت از کجا آمد است! این لغت ترکیبی از دو لغت پا و جامه است. انگلیسی ها این لغات را به دو صورت می نویسند که دلیل این تفاوت نیز تفاوت در تلفظ این لغت در دو لهجه ی بریتیش و آمریکایی است.  

Bazaar & Pasar

شاید امروزه افرادی که در استانبول زندگی می کنند ادعا کنند بازار استانبول که در قرن 15 میلادی افتتاح شد قدیمی ترین بازار دنیا باشد ولی این قدمت بازار به سال ها قبل باز می گردد. لغت بازار به فارسی میانه باز می گردد و از لغت وازار وام گرفته شده است. در قرن 12 میلادی این لغت از فرهنگ فارسی وارد عربی شد و کم کم از کشورهای عربی به سمت آندلوس و بریزانس رفت و قرن ها بعد آن در بسیاری از کشورهای اروپایی به کار می رفت.  

بر خلاف مراکز خرید امروزی که آن ها را در زبان انگلیسی Mall یا Shopping centre گفته می شود بازارها مراکز خرید سرپوشیده ای بودند که به صورت خطی در کنار خایابان ها ایجاد می شدند شاید برای شما جالب باشد که بدانید اولین بازار در چه زمانی ساخته شده باشد ، محقق های جامعه شناسی می گویند قدمت بازارهای ایرانی به 3000 سال قبل از میلاد باز می گردد! ولی در سال 400 میلادی بود که ایرانیان بازارهای شبکه ای را تشکیل دادند که از طریق کاروان ها به هم متصل بودند.  

Kiosk

تنها زبان انگلیسی نیز که لغات فارسی را وام گرفته است ، فراسنوی ها نیز برخی از لغات خود را از فارسی گرفته و آن ها را بار اساس زبان خود تغییر داده اند. شاید هر ایرانی یک مرتبه به کیوسک های فروش روزنامه سر زده و از آن ها مجلات و روزنامه ها را خریداری کرده اند. لغت کیسوک در اصل لغت کوشک فارسی از که با کمی تغییر در زبان فرانسه به کیوسک تبدیل شده است! ولی این لغت مستقیم از فارسی وارد فراسنوی نشده است ابتدا ترک های عثمانی این لغت را به صورت köşk به کار بردند و سپس فرانسوی ها آن را وارد زبان خود کردند.

Mummy

هنگامی که برای اولین بار فیلم مومیایی ساخته شد سوالی که در ذهن من بود شباهت لغت انگلیسی آن به فارسی بود در آن زمان دسترسی به تاریخچه ی لغات به سادگی امروز نبود تنها یک دیکشنری وبستر بود که تاریخچه ی فارسی لغات را مشخص می کرد به همین منظور از کتابخانه یک دیکشنری را گرفتن و شروع به مطالعه ی ریشه ی لغات کردم. به عنوان یک فارسی زبان برای من جالب بود که این لغت ریشه ی فارسی داشت!  

لغت Mummy از لغت موم (Wax) گرفته شده است در مصر باستان یکی از اصلی ترین ماده هایی که برای مومیایی کردن مردگان خود استفاده می شد موم بود از این رو در زبان انگلیسی نیز از این لغت استفاده می شود.  

Pashm & Pashmina

یکی از لغاتی که مستقیم و بدون تغییر وارد زبان انگلیسی شده است لغت پشم بود این لغت که گاهی در بریتانیا از آن به عنوان Kashmir نیز یاد می شود بیشتر برای فروش های رسمی و قرارداد ها از لغت Pashm استفاده می شود. این ماده برای اولین بار توسط انگلیسی ها در شهر کشمیر هندوستان دیده شد و سپس آن را با خود به سمت اروپا منتقل کردند.  

کلام آخر

زبان سیستم پویایی است که هیچ مرزی نمی تواند گسترش آن را محدود کند. زبان ها همیشه با هم در ارتباط بوده اند و در طی سال های متمادی باعث پیشرفت و گسترش یکدیگر شده اند اینکه ما فکر کنیم زبانی وجود دارد که به صورت مستقل عمل می کند و نباید از هیچ زبان دیگری لغتی را قرض بگیرد یک اشتباه بزرگ است. این تعامل میاد زبان ها است که سبب شده است امروزه ما این تنوع زبانی را در سرتاسر دنیا مشاهده کنیم!

دوره 504 لغت کلینیک زبان رفیعی